Eén kerk – 2

Geen overeenstemming
Nogmaals, DGK en GKN zijn in staat van vereniging, en DV vanaf 5 oktober 2024 één kerk van Christus. De kerk waartoe ieder die de Heere in waarheid wil dienen, geroepen wordt.

Toch zijn er direct al, zoals ook Calvijn ons heeft gezegd, verschillen die mogelijk afwijkingen genoemd moeten worden, en dus mogelijk  niet geheel overeenstemmen met Gods Woord. Het gaat om verschillen waarover nog geen overeenstemming kon worden bereikt.

Op 16 januari jl. werd daarover als volgt besloten:
“De verschillen die er op het moment van vereniging in de praktijk tussen de kerken zijn ten aanzien van het gebruik van preken in leesdiensten, liturgische formulieren bij openbare geloofsbelijdenis en huwelijksbevestiging, het zingen van een aantal gezangen, en de wijze waarop de zusters van de gemeente bij het verkiezen van ambtsdragers worden ingeschakeld, zijn niet kerkscheidend en zijn geen belemmering om elkaar als kerken van Christus te aanvaarden en kerkverbandelijk samen te leven. Wanneer kerken, die op één of meer hiervoor omschreven punten in de praktijk verschillen, besluiten tot samenvoegen, is het aan de betreffende kerkenraden te overleggen en besluiten hoe hier mee om te gaan.”

Eerder al, op de DGK synode te Lutten, 2021/2022, is besloten dat bovengenoemde zaken niet kerkscheidend zijn^[i]. Het deputatenrapport ACOBB^[ii] (het deputaatschap dat de binnenlandse betrekkingen behartigt, waaronder de contacten met de GKN) is toen aangenomen. Daarin valt o.a.  te lezen dat er na eenwording van DGK en GKN deputaatschappen moeten worden ingesteld m.b.t. een aantal zaken waarover nog geen overeenstemming was. Het betreft de zaken die boven genoemd worden in de besluiten van de GS Dalfsen op 16 januari 2024.

Niet kerkscheidend
Van die zaken is uitgesproken dat de verschillen niet kerkscheidend zijn. Dat wil zeggen dat ze geen reden vormen om niet verder te gaan op de weg van de kerkelijke eenheid. Maar wat is dat, ‘niet kerkscheidend’? Als we het goed hebben begrepen zijn dat zaken die elk op zich geen grond vormen om te breken met de kerk. En dus, zo was en is de conclusie, zijn ze ook geen verhindering voor eenheid.

Het is waar, in de strijd om de reformatie van de kerk, in de jaren 1993-2003, waren deze zaken niet de voornaamste grond om ons vrij te maken. Maar wel, en dat moeten we echt niet negeren, is vastgesteld dat het gebruik van nieuwe formulieren, de invoering van een groot aantal nieuwe gezangen en de invoering van het vrouwenstemrecht deel uitmaakten van het brede en diepe verval in de GKv!
Op de GS te Mariënberg, 2005, DGK, zijn over die zaken besluiten genomen, gegrond op Gods Woord.^[iii]

Het niet kerkscheidend verklaren van bepaalde verschillen betekent niet dat het onbelangrijke of middelmatige zaken betreft. Of dat het zaken betreft waarin de Bijbel geen aanwijzingen geeft, zogenaamde vrije zaken. Het zegt niets over de Schriftuurlijkheid van meningen. We hebben altijd te oordelen over zaken in het licht van de Schrift en de Formulieren van Eenheid.

Het laatste citaat van Calvijn in het vorige artikel maakt dat ook duidelijk. Niet elke principiële zaak is een grond om te breken met de kerk. Maar zo’n zaak zal, als het om afwijking van Gods Woord gaat, niet mogen worden gekoesterd of goedgepraat, hoe “klein” de zaak ook zou zijn.We moeten ons “er voor inspannen om verbetering te brengen in wat ons niet bevalt”. Dat wil zeggen wat ons niet ‘bevalt’ in het licht van de Schrift. Het gaat Calvijn niet om eigen meningen.

Verder bespreken
Gelukkig stelde het aangenomen rapport uit 2021 dat de genoemde zaken na eenwording wel verder besproken moeten worden. Dat is inderdaad nodig. Het zijn zaken die alle kerken in het te vormen kerkverband aan gaan. En artikel 29 van de door beide kerkverbanden aangenomen gereformeerde kerkorde (versie Groningen 1978) zegt: “Een meerdere vergadering mag slechts zaken in behandeling nemen die de kerken in haar ressort gemeenschappelijk aangaan of die in de mindere vergadering niet konden worden afgehandeld.” Positief gezegd: gemeenschappelijke zaken moeten op meerdere vergaderingen behandeld worden. Als iets alle kerken aangaat wordt dat besproken op de ‘meeste’ (niet hoogste!) vergadering, waar alle kerken vertegenwoordigd zijn, de generale synode.

Kerkenraden
En daar begint onze zorg. Op 16 maart 2024 is besloten: “Wanneer kerken, die op één of meer hiervoor omschreven punten in de praktijk verschillen, besluiten tot samenvoegen, is het aan de betreffende kerkenraden te overleggen en besluiten hoe hier mee om te gaan.”

Naar de belijdenis is er op één plaats één kerk van Christus, Christus vergadert zijn gemeente plaatselijk. Dat betekent inderdaad dat op verschillende plaatsen gemeenten van de beide kerkverbanden samengevoegd moeten worden.
En nu lezen we dat de betreffende kerkenraden zelf samen mogen besluiten over de omstreden zaken!
Het kan best zijn dat er later ook nog op een synode over gesproken zal worden. Maar dat is niet in het besluit opgenomen. Zo belangrijk worden die zaken blijkbaar niet gezien. En dan zijn er mogelijk op plaatselijk niveau al vergaande besluiten genomen.
En de praktijk leert dat zulke besluiten moeilijk of helemaal niet terug zijn te draaien of alleen na heel veel strijd en moeite.
Dat lijkt in tegenstelling tot het deputatenrapport dat diende op de GS Lutten 2021.

Kerkorde
Maar er is meer.
In de kerkorde, waaraan DGK en GKN beide verklaard hebben zich te zullen binden, hebben we afgesproken in art. 65:
“De kerken zullen zich houden aan de orden van dienst die door de generale synode zijn goedgekeurd.”
En in art. 67:
“In de eredienst zullen psalmen gezongen worden in een berijming die door de generale synode is aanvaard en verder de gezangen die de synode heeft goedgekeurd.”

Het lijkt erop dat deze beide artikelen in het nieuw te vormen kerkverband hun betekenis verliezen: plaatselijke kerkenraden mogen hierover beslissen. Dat geeft een enorme precedentwerking (ook in andere soortgelijke gevallen zal dan de kerkorde minder betekenis krijgen).
We zeggen met opzet ‘het lijkt erop”. Mogelijk is het een weeffoutje. Die hoop spreken we hier dan ook uit.

Waken
Laten we ondertussen waken over de ontwikkelingen. In overeenstemming met Calvijn en ds. Bos. En dat niet alleen overlaten aan de kerkenraden. Waken over de zaak van de kerk is roeping voor alle gelovigen.
Mochten we in onze gemeente met de genoemde besluitvorming te maken krijgen, en de kerkenraad gaat hiermee een weg die in strijd is met de kerkorde of met de Bijbel, laten we dan niet zwijgen maar spreken en zo nodig de kerkelijke weg gaan.
Wat de besluiten van de gezamenlijke synode zelf betreft: zo te zien is het mogelijk om op een eventuele  vervroegde synode in 2025 (daar wordt aan gedacht) hiervan revisie te vragen.

Laat ieder daarin zijn of haar eigen verantwoordelijkheid nemen.

---

[i] Acta GS Lutten 2021/2022
[ii] Deputatenrapport en aanvullend rapport ACOBB
[iii] Acta GS Mariënberg 2005