Zie, Ik sluit een verbond … 1

“Wanneer wij gedoopt worden in de naam van de Vader, verklaart en verzegelt ons God de Vader, dat Hij met ons een eeuwig verbond der genade sluit.”
Woorden uit het formulier voor de bediening van de heilige doop aan de kinderen van de gemeente. We kennen ze allemaal wel. De doop, teken en zegel van het verbond. Rond een doopsbediening mogen we ook graag spreken over het verbond. Over dat machtige geschenk van de HEERE. Maar beseffen we ook altijd wat dat betekent? Wat dat verbond inhoudt? Wat het ons te zeggen heeft? Hoe geweldig het is maar ook wat het betekent voor ons leven met de HEERE?

Wonder van genade
De titel voor dit artikel hebben we genomen uit Exodus 34: 10: “Toen zei Hij: Zie, Ik sluit een verbond; ten overstaan van heel uw volk zal Ik wonderen doen, zoals die op de hele aarde en onder welk volk ook nog nooit tot stand gebracht zijn. Ja, heel het volk, in het midden waarvan u verkeert, zal de daden van de HEERE zien, want het is ontzagwekkend wat Ik met u ga doen.”

De HEERE sprak dit tot Mozes nadat Mozes voor de tweede keer de berg Sinaï op was gegaan. U kent de geschiedenis wel. Mozes is de berg opgeklommen om van de HEERE Zijn wet te ontvangen. Mozes blijft lang weg en het volk Israël wordt onrustig en bang. Komt Mozes eigenlijk wel terug? Het leidt tot het maken van het gouden kalf. En als gevolg op die afgoderij tot de straf van de HEERE: duizenden doden en de weigering van de HEERE om nog Zelf voor Israël uit te gaan naar Kanaän. Maar Mozes doet voorbede voor het volk en de HEERE laat zich verbidden. Dan klimt Mozes opnieuw de berg op. En hij krijgt na het maken van twee nieuwe stenen tafelen die woorden te horen: “Zie, Ik sluit een verbond”. Een wonder van genade! Onverdiend. Een verbond met een grote belofte: de HEERE zal wonderen doen zoals nog nooit eerder is gebeurd. En we weten waar dat op uitliep, wat uiteindelijk en ten diepste de inhoud, de vervulling van die wonderen was: de komst van Christus op aarde, voor onze verlossing. Juist in deze dagen staan we daar weer extra bij stil, in adventstijd en op het kerstfeest. Waar zouden we zijn als we niet waren opgenomen in het verbond? Als we niet wisten van onze Heere Christus, de Middelaar van het verbond?

Gods omgang met ons
In de hele Bijbel vinden we dat begrip ‘verbond’ terug. Heel de Schrift door lezen we hoe de HEERE Zijn verbond houdt. In het Oude en in het Nieuwe Testament. En hoe in de geschiedenis die in de Bijbel beschreven wordt steeds meer van dat verbond zichtbaar wordt. Bijbelse geschiedenis noemen we ook wel, niet voor niets, verbondsgeschiedenis.
In het Woord van God is het verbond een heel centrale lijn. Het is bepalend voor Gods omgang met ons. Het verbond is het kader waarin, de manier waarop, de verhouding waarin de HEERE tot ons komt. Hij spreekt ons aan in Zijn verbond. Hij schenkt ons Zijn weldaden in het verbond. Hij tuchtigt ons in het verbond. De verbondsrelatie is alles bepalend voor ons leven met de HEERE.

Schade
En dan opnieuw de vraag: beseffen we dat nog, die allesbepalende betekenis van het verbond? Leggen we ons erop toe om helemaal te leven binnen dat verbond? Weten we nog hoe rijk we daarin zijn? En wat de HEERE daarin van ons vraagt? Elke dag?

Tegenwoordig spreken we, behalve bij doopsbedieningen, niet meer zoveel over het verbond. We hebben het veel liever, in plaats daarvan, over onze persoonlijke band met de Heere Jezus. Over liefde en bewaring en toekomstbeloften. En we vervallen zo gemakkelijk in eenzijdigheid. Het gevaar is: als we het begrip verbond niet meer of veel minder gebruiken, dan verdwijnt ook de zaak, de betekenis van het verbond uit onze aandacht. Mogelijk tot grote schade voor ons geloofsleven.

Onderwijs
Daar zijn voorbeelden van. Nog niet zo lang geleden hadden veel gereformeerde organisaties in hun grondslag een verwijzing naar het verbond. Het was hun fundament. Ze werkten vanuit en binnen het verbond. Bewust. Gelovig. Een heel duidelijk voorbeeld is het gereformeerde onderwijs. Alle gereformeerde schoolverenigingen gingen uit van het verbond en de verbondsopdracht. Onderwijs door leden van het verbond aan de kinderen van het verbond. Binnen de kring van verbond en kerk. Maar zo rond de eeuwwisseling, zo’n twintig, vijfentwintig jaar geleden werden, onder invloed van de geest van de tijd,  bijna alle grondslagen veranderd. Niet langer was de grondslag Gods verbond met ons maar de persóónlijke band aan de Heere. Van leerkrachten, ouders en kinderen. Van Gods verbond met belofte en eis gingen we naar persoonlijke, individuele keuzes. (We hopen daar later nog nader op in te gaan). En de gevolgen waren desastreus. Het gereformeerd onderwijs is grotendeels vervallen tot algemeen christelijk onderwijs, met evangelische trekken. Waarin verbond en kerk nog nauwelijks een rol spelen. Feitelijk bestaat het niet meer als gereformeerd onderwijs. Alleen in naam.

Aspecten van het verbond
Dat is dan één voorbeeld.
Hoe is dat vandaag onder ons? We denken dat het goed is om de betekenis van het verbond weer te bespreken. Om ons opnieuw voor ogen te stellen wat het verbond inhoudt en betekent. Wat geeft de HEERE ons in het verbond en wat vraagt Hij van ons? Hoe luisteren wij daar naar?

Het is goed om dan eerst te zien  wat het verbond nu eigenlijk is. 
Je zou het verbond als volgt kunnen definiëren: het Bijbelse, door de HEERE ingestelde verbond is een werkelijke en levende relatie tussen God en zijn volk, die het hele leven omvat, waarin de HEERE verklaart en belooft ons te verlossen en voor ons te zorgen, en waarin wij verklaren en beloven dat wij zijn heilig volk zijn, dat Hem met vreugde en dankbaarheid zal dienen naar Zijn eis, in overeenstemming met heel Zijn Woord.

Die definitie van  ‘verbond’ heeft dus een  aantal aspecten, die belangrijk zijn om goed te begrijpen wat het verbond is. In een aantal artikelen willen we daar nader op ingaan.  O.a. komen dan de volgende zaken aan de orde: ontstaan van het verbond, een klein stukje geschiedenis van de gereformeerde verbondsleer,  Christus en het verbond, verbond en kerk, verbond en Israël, verbond en opvoeding, belofte en eis. Zijn er meerdere verbonden, zoals wel geleerd wordt? Wat betekent het verbond voor ons geloofsleven? Voor onze omgang met elkaar in de kerk? Voor ons dagelijks leven?
Veel vragen en aandachtspunten die we alle hopen te bespreken.
                                                                                                                    (wordt vervolgd)