Zie, Ik sluit een verbond … 6

Dreiging en vloek
Dat leven in dankbaarheid is niet vrijblijvend. De God van het verbond éist wederliefde, éist een amen op Zijn beloftewoord. Dat is Zijn recht. Wanneer Zijn volk, wanneer kerkleden de beloften niet in geloof aanvaarden, wanneer ze niet hun best doen om te leven uit Gods liefde en Zijn geboden te houden, wanneer ze volharden in ongeloof, dan geeft de HEERE niet Zijn zegen. Integendeel, dan komt het omgekeerde, dan geldt de dreiging van het verbond. Dan komt de HEERE met de verbondsvlóek. Dan keert de HEERE zich af en geeft Hij Zijn volk over aan zonde en ellende.
“Wanneer u eet, verzadigd wordt, goede huizen bouwt en daarin woont, uw runderen en uw kleinvee talrijk worden en ook uw zilver en goud toeneemt, ja, alles wat u hebt, talrijk wordt, pas ervoor op dat uw hart zich dan niet verheft en u de HEERE, uw God, vergeet, ………………
Maar u moet de HEERE, uw God, in gedachten houden, dat Hij het is Die u kracht geeft om vermogen te verwerven, opdat Hij Zijn verbond zou bevestigen, dat Hij onder ede met uw vaderen gesloten heeft, zoals het op deze dag nog is.

Als het echter gebeurt dat u de HEERE, uw God, helemaal vergeet, achter andere goden aan gaat, hen dient en u voor hen neerbuigt, dan verzeker ik u heden dat u zeker zult omkomen.
Zoals de heidenen die de HEERE van voor uw ogen uitgeroeid heeft, zo zult u dan ook zelf omkomen, omdat u de stem van de HEERE, uw God, niet gehoorzaam bent geweest.” (Deuteronomium 8: 12-20).

En: “Want ik getuig aan ieder die de woorden van de profetie van dit boek hoort: Als iemand iets aan deze dingen toevoegt, zal God hem de plagen toevoegen die in dit boek geschreven zijn. En als iemand afdoet van de woorden van het boek van deze profetie, zal God zijn deel afdoen van het boek des levens, en van de heilige stad, van de dingen die in dit boek geschreven zijn.” (Openbaring 22: 18, 19).

Bekering
De eis van het verbond kunnen we uit onszelf niet houden. We zijn, zoals we belijden in de Heidelbergse catechismus, naar onze aard ben erop uit om God en onze naaste te haten. Dat betekent dat we ons voortdurend, dagelijks moeten bekeren.
Dat vraagt van ons “oprechte droefheid, dat wij God door onze zonden vertoornd hebben. En ook dat wij deze zonden hoe langer hoe meer haten en ontvluchten.” En “Hartelijke vreugde in God door Christus en lust en liefde om naar de wil van God in alle goede werken te leven.” (Heidelbergse Catechismus Zondag 33).

Dat lukt ons niet uit onszelf. We zijn niet in staat om aan de verbondseis te voldoen. Zijn we dan toch niet volkomen verloren? Is het verbond dan niet een zinloos iets?
Nee! Want Christus kon het wel. Door het geloof wordt Christus’ gehoorzaamheid aan ons toegerekend. En dat geloof, dat is het wonderlijke van het verbond, dat krijgen we ook van de HEERE. Dat werkt de Heilige Geest in ons.
“Want het is God, Die in u werkt zowel het willen als het werken, naar Zijn welbehagen.”(Filippenzen 2: 13)
“Maar Hij dringt ook door tot in het diepst van de mens met de krachtige werking van diezelfde Geest, die wedergeboorte werkt; Hij opent het gesloten hart, Hij maakt het harde zacht, Hij besnijdt het onbesnedene, Hij vernieuwt de wil: van dood maak Hij hem levend, van slecht goed, van onwillig gewillig, van weerbarstig gehoorzaam. Hij brengt de wil zover en geeft deze zoveel kracht, dat hij als een goede boom vruchten van goede werken kan voortbrengen.” (Dordtse Leerregels III/IV, 11)

Dat is Gods genade. Een geheimenis dat we niet kunnen beredeneren maar alleen geloven.

Daders van het Woord
Als we het hebben over genade en belofte, en over Gods verbondsliefde, dan is het wel zaak om op te passen voor eenzijdigheid. We spreken graag over Gods liefde en Gods beloften. We wekken elkaar op om daarom Hem te loven en te prijzen, Hem te aanbidden en al onze aandacht te richten op wat Hij geeft. We zijn geneigd om daar heel veel inspanning aan te geven. En dat is goed. Dat moet ook. We moeten ook de HEERE loven en prijzen. Ook dat is verbondseis. Maar daarbij mogen we de eis om gehoorzaam te léven in het verbond niet vergeten. Dat is wel wat, zo vrezen we, steeds meer gebeurt. Dat zit in ons. Dat zit in de wereld om ons heen. Nadruk leggen op de eis van het verbond is niet populair. Maar als er in ons geloofsleven geen evenwicht is tussen belofte en eis, als we de eis verwaarlozen, als we daarin meegaan met het moderne, wereldse evangelie, waarin bijna alleen gesproken wordt over Gods liefde, dan raken we weg bij de dienst van het verbond. Dan dreigen we de eis niet meer serieus te nemen. Dan lopen we het risico om tenslotte de zegen van de HEERE te verspelen.

“Want U vindt geen vreugde in offers, anders zou ik ze brengen; in brandoffers schept U geen behagen. De offers voor God zijn een gebroken geest; een verbrijzeld en verslagen hart zult U, o God, niet verachten.” (Psalm 51: 18, 19)
“Ik heb genoeg van de brandoffers van rammen en het vet van gemest vee; en in het bloed van jonge stieren, lammeren of bokken vind Ik geen vreugde. …………………. Was u, reinig u! Doe uw slechte daden van voor Mijn ogen weg! Houd op met kwaad doen, leer goed te doen, zoek het recht!”(Jesaja 1: 11b, 16, 17)
“En wees daders van het Woord en niet alleen hoorders. Anders bedriegt u uzelf.” (Jakobus 1: 22)

De HEERE is in Zijn Woord duidelijk. Voortdurend moeten we elkaar opwekken om te léven naar het verbond. Voortdurend moet ook in de zondagse prediking de oproep, de eis tot geloof en bekering gepreekt worden. Dàt is bediening van de verzoening: het aanbieden van Gods beloften, van verlossing in Christus, maar ook de ernst van het leven in dankbaarheid dat daarbij hoort.

Gevoel
We leven in een tijd waarin het gevoel een steeds belangrijkere plaats krijgt. In alle aspecten van het leven. Over dat gevoel zijn veel misverstanden. Ook in de kerk. Onder invloed van evangelische ideeën en individualisme. Als we het hebben over de liefde van de HEERE en onze wederliefde, dan is het gevaar zo groot dat we dat zien als iets dat spontaan in ons opkomt.
In het verleden zaten we vaak onder het gehoor van een predikant die ons leerde om naar ons eigen leven te kijken. Dan kon het niet anders, zo beweerde hij, of we zagen het vele goede dat de HEERE in ons leven deed. Nu, dan komt toch vanzelf de begeerte in je hart om ook van jouw kant de HEERE lief te hebben? Dat kon toch niet anders?
Maar dat was geen verbondstaal. Dan komt de nadruk eenzijdig te liggen op ons spontane, dankbare gevoel. En de eis van de HEERE blijft buiten beeld.

We moeten goed bedenken dat ook liefde en dankbaarheid door de HEERE gebóden zijn! Dat het niet alleen gaat om opwellende gevoelens maar dat het gaat om zaken die we voor de dienst van de HEERE moeten oefenen en trainen. Dat kan. De geest van de tijd wil daar niet aan en ontkent dat. Maar het is wel wat de HEERE ons leert.

Genade
Geen mens is in staat om perfect te geloven. Om op eigen kracht aan de voorwaarde van geloof te voldoen. En dat hoeft ook niet. Het geweldige is dat de HEERE door Zijn Heilige Geest ook die voorwaarde, die weg van het geloof schenkt, zo schreven we al eerder:
“Want het is God, Die in u werkt zowel het willen als het werken, naar Zijn welbehagen.” (Filippenzen 2: 13)
Het is alles van de HEERE. Genade. Die Hij schenkt in vrijmachtig welbehagen.

Voorwaardelijk
Dat betekent niet dat het allemaal dus vanzelf wel goed komt. Nee, onze eigen verantwoordelijkheid wordt niet uitgesloten. De HEERE wil in Zijn verbond geen robots. Het verbond is ook op een andere manier tweezijdig, die alles te maken heeft met belofte en eis. Dan gaat het over voorwaardelijk en onvoorwaardelijk.

Je kunt zeggen: de HEERE biedt in het verbond Zijn beloften onvoorwaardelijk aan. Maar dan moeten we dat woord ‘onvoorwaardelijk’ wel goed invullen. Bijbels gezien wil dat zeggen dat de HEERE geen voorwaarden vooraf stelt. Hij vraagt niet eerst daden van ons, voordat Hij zijn verbond sluit en Zijn machtige beloften toezegt. We hoeven niet eerst zelf iets te doen, iets te geven, iets te presteren. In die zin kun je zeggen: het verbond is onvoorwaardelijk.

Er zijn veel theologen in kerkgenootschappen om ons heen die leren: dan krìjgt dùs iedereen die in het verbond is opgenomen, iedereen die een kind is van een gelovige, deel aan al Gods beloften. Zonder meer. Dat staat vast. God belooft het heil, dus krijgt iedere bondeling dat.
Maar als je daaraan vasthoudt kom je er niet uit. Dan zou het nooit kunnen gebeuren dat een verbondskind het geloof verliest. En het verbond verbreekt. En Gods beloften niet ontvangt. Toch is dat iets wat wel gebeurt. Het is voor mensen mogelijk het verbond te verbreken. De HEERE houdt Zijn Woord, hij is Jahweh. Maar mensen kunnen breken en de HEERE verloochenen.

Daarom noemen we het verbond toch ook ‘voorwaardelijk’. Want de leden van het verbond krijgen de beloften alleen als ze die beloften ook gelovig en van harte aannemen. Als ze zich die beloften toe-eigenen. De HEERE belooft. En die beloften worden werkelijkheid als je Gods Woord aanneemt. Je kunt zeggen ‘op voorwaarde dat je gelooft’. Voorwaarde moeten we dan zien als de wèg waarlangs een gelovige Gods beloften ontvangt. Alleen in de weg van het geloof.

Dus: Gods beloften zijn voorwaardelijk, niet in die zin dat de mens zelf iets moet presteren maar in die zin dat een mens het heil alleen ontvangt door middel van het geloof. Niet op grond van het geloof maar langs de weg van het geloof.
“Begrijp dan toch dat zij die uit het geloof zijn, Abrahams kinderen zijn. En de Schrift, die voorzag dat God uit het geloof de heidenen zou rechtvaardigen, verkondigde eertijds aan Abraham het Evangelie:  In u zullen al de volken gezegend worden. Daarom worden zij die uit het geloof zijn, gezegend samen met de gelovige Abraham.
Want allen die uit de werken van de wet zijn, zijn onder de vloek. Er staat immers geschreven: Vervloekt is ieder die niet blijft bij alles wat geschreven staat in het boek van de wet, om dat te doen.
En dat door de wet niemand gerechtvaardigd wordt voor God, is duidelijk, want de rechtvaardige zal uit het geloof leven.” (Galaten 3: 7-11)                                                                                                                                                                                                                                                                                                              (wordt vervolgd)