Afstand
De manier van zingen van Gods volk in het Oude Testament, meestal een zanger of een koor dat voorzingt, en het volk van God, dat beaamt of het refrein zingt, dat past bij het Oude Testament. In het Oude Testament is de eredienst helemaal ingericht op de komst van de Messias. Er is een Middelaar nodig tussen God en Zijn volk. Tabernakel en Tempel kennen een voorhangsel. Niemand kan zomaar het Heilige binnengaan. Alleen de gewijde priester. Totdat dé Grote Priester komt, om voor eens en voorgoed verzoening te doen. In die eredienst, met tussenkomst van de priester, past ook dat het volk bij de offerdienst niet zelf de liederen zingt maar het zingen van de voorzanger of van het tempelkoor beaamt. Er is nog afstand.
Na Golgotha
In het Nieuwe Testament lezen we veel minder over het zingen van Gods volk. Naast de tempeldienst zijn er dan de synagogen. Bedoeld om het Joodse volk iedere sabbatdag te onderwijzen in de betekenis van de Wet en de profeten. Ook daar wordt gezongen op de oude wijze: de voorzanger zet in, de aanwezigen zingen na of zingen een refrein.
Maar na Golgotha wordt alles anders. Ook het karakter van de eredienst. Het voorhangsel scheurt. Er is verzoening gedaan. Met Pinksteren is de Heilige Geest uitgestort. Iedere gelovige is nu zelf mondig voor de HEERE. Iedere gelovige kan nu ook zelf naderen tot de Heilige.
Iedereen
Dat heeft ook betekenis voor het zingen. In Openbaring 14 lezen we over de 144.000. Het zijn zij die door de Heere Christus gekocht zijn met Zijn bloed. Het zijn de kinderen van de HEERE die zijn merkteken op hun voorhoofd hebben en dat teken niet hebben verloochend. Gods volk. Gods Kerk. De uitverkorenen. Verlost. En ze zingen allemaal voor Gods troon. Een nieuw lied voor de HEERE. Een lied van de verlossing door Christus. Waar in het Oude Testament het zingen over de verlossing nog profetisch was, daar is het onder het Nieuwe Verbond een lied van vervulling. Gods volk ìs verlost en bevrijd. Samen vormen ze een machtig koor. Johannes beschrijft het geluid van hun samenzang met de woorden: als een geluid van vele wateren en als het geluid van een zware donderslag. En hun machtige samenzang wordt begeleid door het geluid van citers. Prachtig en machtig.
Dat stempelt nu ook het zingen van Gods volk. Niet meer de voorzanger en daarbij het beamen. Nee, nu zingt iedereen! En dat is rijker dan onder het Oude Verbond.
Straks
Onze eredienst vandaag, zoals we daar elke zondag mee bezig zijn, staat in het teken van de volmaakte eredienst straks, als de Heere Christus alles opnieuw geschapen heeft. Als we wonen op de nieuwe hemel en de nieuwe aarde. Ook ons zingen staat in dat teken van het zingen straks. Daarom zingen we allemaal. Heel Gods volk. Samen. Aan elkaar verbonden in onze Heere Christus.
Samen zingen in de kerk. Iedere zondag opnieuw. En samen zingen bij andere gelegenheden waar de leden van de kerk bijeen zijn. Samen zingen, ook vandaag, op de kerkdag. Beseffen we hoe machtig het is, dat we dat kunnen doen? Dat we zo, op nieuwtestamentische manier, kunnen en mogen zingen?
Dus: Hoe werd er gezongen door Gods volk? Wat de eredienst betreft: eerst door middel van voorzangers en een koor. De gemeente enigszins op afstand. Na Golgotha en Pasen en Pinksteren door de hele gemeente en door iedere gelovige.
Wat zong Gods volk?
Een belangrijke vraag is: wàt zongen de Israëlieten en de Joden? Wat zegt de Bijbel daarover?
In de Bijbel staan heel veel verschillende soorten liederen.
- Het lied van Mozes en Mirjam, gezongen aan de oevers van de Schelfzee, is een overwinningslied. Het volk Israël zingt over de macht van de HEERE die de farao en zijn legers overwon. Het zingt over Gods trouw en over de veilige toekomst die de HEERE zal verzorgen.
- De lofzang van Hanna, die ze dichtte en zong nadat ze de kleine Samuël had afgestaan voor de bijzondere dienst van de HEERE, is één lofprijzing op de grootheid van de HEERE.
- Het lied dat David maakt als hij hoort van de dood van Saul en Jonathan, de dood van de gezalfde koning van Gods volk en zijn zoon, is een echt treurlied.
- Jesaja 12 is een danklied, dat de toekomstige verlossing bezingt. Een profetisch lied.
- De Klaagliederen van Jeremia zijn wat de naam zegt: klaagliederen. Jeremia treurt over de ondergang van Jeruzalem, de stad van God. En over Juda, Gods uitverkoren volk. Maar het zijn ook liederen die zingen van schuldbesef. Liederen van verootmoediging. En van hoop: de HEERE verstoot niet voor eeuwig.
- Het lied van Habakuk is een gebed. Hij spreekt daarin rechtstreeks tot de HEERE. Hij belijdt zijn angst maar tegelijk ook zijn blijdschap en hoop en zijn zekere verwachting dat hij bij de HEERE veilig is.
In de Psalmen vinden we ook allerlei onderwerpen.
In meerdere psalmen roept David tot de HEERE uit grote nood. Psalm 3, 4, 5, 10, 69, 130. David belijdt aan de HEERE zijn schuld, o.a. in Psalm 6 en 32. Hij zingt van de nood van Gods volk en roept om bevrijding. Hij zingt veel over Gods trouw. Over Gods heerlijkheid in de Schepping. Over Gods goedheid en almacht. In de psalmen wordt Gods volk opgeroepen om de HEERE toch gehoorzaam te dienen. Om je te verdiepen in Gods Wet en Woord. Om steeds op Hem te zien. Om in verdriet en nood te vertrouwen op Gods beloften. Ook gaat het meerdere keren over het verlangen om te zijn bij de HEERE.
Waarover ging dus de kerkzang?
Gods volk zong over overwinning, veilige toekomst, schuld en verootmoediging, grote nood en ellende. Over twijfel maar ook over redding en bevrijding. Over Gods geweldige trouw. Over Zijn heerlijkheid en almacht, goedheid en lankmoedigheid. Over Gods Wet en Gods Woord. Over Gods beloften en het verlangen om dicht bij de HEERE te zijn. De Kerk zong profetische liederen, lofliederen, treurliederen. Gods Kerk zong over blijdschap en hoop en verwachting.
En in Openbaring horen we de verlosten zingen over de heiligheid van het Lam.
Als we dat zo op een rijtje zetten, moeten we dan niet vaststellen dat in het zingen in de Bijbel heel het leven met de HEERE aandacht krijgt? Alle aspecten van het leven in deze bedeling?
Gods eer
Maar dan moeten we er nog iets bij zeggen.
Ten diepste is de inhoud van al die liederen en Psalmen de eer van de HEERE. De eer en het recht van onze almachtige drie-enige God. Die trouw is tot in eeuwigheid. Ten diepste is die God in al die onderwerpen, in al die zaken en gevoelens die bezongen worden, het centrale. Ten diepste wordt in al die liederen, vaak heel direct, soms wat indirecter, de HEERE groot gemaakt. Ook in de treurzangen. Ook in de gebeden.
Het gaat in de eerste plaats dus om Gods eer. Niet allereerst om het goede gevoel van de zangers. Dat is iets om mee te nemen.
Ja, er komt ook gevoel bij. De liederen in de Bijbel, die door de HEERE aan Zijn volk gegeven psalmen, die zijn ook vol van emotie. Van gevoel. Het is niet voor niets dat de HEERE ons zoveel liederen gegeven heeft waarin we juist al die menselijke emoties terug vinden. Diep verdriet, schuldgevoel, verlorenheid. Maar tegelijk blijdschap en hoop en verwachting en volkomen zekerheid. En ook, dat hebben we ook nodig, opwekking en vermaning.
De bezongen emoties kunnen ons raken. Diep raken. En ook het zingen voor de Heere op zich kan ons een goed gevoel geven. We zingen met plezier. Het zingen van de kerk versterkt de eenheid in de gemeente, de gemeenschap van de heiligen. Versterkt het geloof.
Maar altijd gaat het daarbij eerst om de Heere.
(wordt vervolgd)